|
IN HET KORT
|
Het prachtige Venetië, vaak beschouwd als een architectonisch meesterwerk dat tussen hemel en water zweeft, kan donkere dagen tegemoet gaan als we de voorspellingen van Italiaanse onderzoekers mogen geloven. Een recente studie belicht alarmerende projecties met betrekking tot de waterstand die, tegen het einde van de eeuw, de stad van de Doge kan onderdompelen onder een dreigend deluge, waardoor de toekomst van deze iconische stad in twijfel wordt getrokken. Tussen zeespiegelstijging en grondverzakking was de kwetsbaarheid van Venetië nog nooit zo tastbaar, wat een onzekere toekomst voorspelt voor zijn majestueuze paleizen en betoverende steegjes.
Venetië, dit drijvende wonder met duizend facetten, bevindt zich op het kruispunt van droom en nachtmerrie. Terwijl miljoenen bezoekers jaarlijks toestromen om zijn kanalen en paleizen te bewonderen, werpt een recente studie van het Nationaal Instituut voor Geofysica en Vulcanologie (INGV) een onheilspellend licht op de toekomst van de waterstad. Onderzoekers voorspellen dat Venetië door klimaatverandering en verzakking tegen het einde van de eeuw onderwater kan komen te staan, waardoor een deel van zijn werelderfgoed verloren gaat. Het MOSE beschermingssysteem, dat oorspronkelijk is ontworpen om de stad te beschermen, blijkt mogelijk niet voldoende om deze onophoudelijke zeespiegelstijging tegen te houden.
Een stad onder druk #
De inwoners van Venetië leven met het water als medeplichtige, maar ook als bedreiging. In november 2019 veroorzaakte een tragische gebeurtenis een blijvende impact: het water steeg tot 187 cm boven het referentieniveau, en bijna 85% van de stad werd onder water gezet. Het piazza San Marco, hét embleem van de stad, werd overspoeld, met meer dan een meter water aan zijn voeten.
Sinds 2020 is het MOSE-systeem (Modulo Sperimentale Elettromeccanico) geactiveerd. De mobiele dijken, ontworpen om op te stijgen bij het stijgende water, moeten Venetië beschermen tegen hoge getijden door een scheiding te creëren tussen de Adriatische Zee en de lagune. Maar gezien de zeespiegelstijging en de verzakking van sommige buurten, rijst steeds vaker de vraag naar de effectiviteit ervan. Onderzoekers melden bodemdaling van 0,9 mm tot 2,9 mm per jaar, wat op een eeuw kan leiden tot meerdere centimeters extra diepte onder water.
Wat brengt 2100? #
Wanneer men een blik werpt in de achteruitkijkspiegel van klimatologische projecties, bieden onderzoekers verschillende scenario’s die ons verbijsterd achterlaten. In het meest optimistische scenario (SSP1-2.6) zou de zeespiegel rond Venetië met ongeveer 60 cm kunnen stijgen tegen 2100. In tegenstelling, voorspelt het meest pessimistische scenario (SSP5-8.5) een stijging van 80 tot 90 cm.
Concreet, stel je ze voor. De basiliek van Sint-Marc, die al te lijden heeft onder zoute insijpeling, zou ongeveer 60 keer per jaar onder water staan. Tegen 2100 zou niet eens het MOSE voorkomen dat deze nobele architectuur meer dan 250 dagen per jaar onder water komt te staan. En wat te zeggen van het Grote Kanaal? De weelderige paleizen van weleer kunnen herinneringen worden die verdronken zijn, onzichtbaar voor toekomstige bezoekers.
Wanneer het MOSE niet meer genoeg is #
Oorspronkelijk ontworpen om bestand te zijn tegen een verhoging van tussen de 60 cm en 3 meter verschil tussen de zeespiegel en de lagune, wordt het MOSE-systeem vandaag de dag ter discussie gesteld. Met alarmerende projecties van de wetenschappers is het geen verrassing dat dit beschermingssysteem van hoop naar ineffectiviteit kan overgaan. De herinnering aan extreme overstromingen, zoals die van 1966, waarbij het water 194 cm bereikte, zou zich opnieuw kunnen herhalen en Venetië confronteren met een ander soort ramp.
Bovendien zouden de gevolgen van deze crisis ook andere eilanden in de lagune treffen. Bijvoorbeeld, het eiland Burano, beroemd om zijn kleurrijke huizen, zou kunnen zien dat bijna 50% van zijn oppervlak regelmatig onder water staat, terwijl Sant’Erasmo, de ware tuin van Venetië, 52% van zijn landbouwgrond zou kunnen verliezen. Het kleine Venetië van Chioggia zou het meest getroffen worden, met 81% van zijn oppervlak in gevaar. Een totale wijziging van het landschap van deze UNESCO-werelderfgoedstad.
Een onzekere toekomst: aanpassen of verdwijnen #
Venetië heeft altijd blijk gegeven van indrukwekkende veerkracht, en overleeft crises die haar bijna hebben doen vergaan. Vandaag probeert het zich aan te passen aan de ongekende omvang van de klimaatuitdagingen die op haar bestaan wegen. Diverse oplossingen rijzen al: het verhogen van de kades en openbare ruimtes is aan de gang in sommige buurten, terwijl architecten amphibische woningen verkennen, geïnspireerd door Nederlandse technieken.
Toch blijft één vraag cruciaal: in hoeverre zijn we bereid te investeren om dit unieke erfgoed te behouden? Na een initiële kostprijs van 6 miljard euro voor het MOSE, welke nog ambitieuzere oplossingen zijn er nodig? Het idee van een gedeeltelijk ondergelopen Venetië blijft een realiteit die overwogen moet worden, net als de wijzigingen van leefbare oppervlakten in de historische paleizen.
À lire Tem de weg 93: de ideale uitweg die de iconische route 66 overtreft
Tijd voor keuzes #
Het is duidelijk dat Venetië voor een paradox staat. Dit symbool van architectonische schoonheid en geschiedenis kan niet worden verplaatst. De relatie van de stad met water is onlosmakelijk; wat elk bezoek zo waardevol maakt, is het besef van haar kwetsbaarheid. De profetie van Italiaanse onderzoekers is niet alleen een alarmerende constatering, maar is in wezen een oproep tot actie. De keuzes van degenen die zich vandaag zorgen maken om gemeenschappelijke goederen zullen ervoor zorgen dat toekomstige generaties de wonderen van de Serenissima kunnen bewonderen of de resten kunnen ontdekken van een beschaving die zich niet op tijd heeft kunnen aanpassen.
Intussen blijft de magie van Venetië aantrekken, fascineren en miljoenen toeristen aanmoedigen om haar labyrintachtige steegjes te verkennen, zonder noodzakelijkerwijs te beseffen dat ze lopen op een bodem waarvan de toekomst net zo onzeker als fascinerend is. De schoonheid van deze waterstad blijft, maar de strijd tegen de stijgende waterspiegel is ongetwijfeld een gevecht dat met vastberadenheid en visie moet worden gevoerd.
