Reizigers verwelkomen in Bordeaux: tussen uitdagingen en het dagelijks leven

IN HET KORT

Huidige besprekingen voor een nieuw ontvangstschema voor reizigers in de metropool Bordeaux.
De doorgangsgebieden zijn in voldoende aantal aanwezig maar onderbenut.
Er is een schrijnend tekort aan gezinsgrond om aan de lokale behoeften te voldoen.
De vaste ontvangstgebieden zijn vaak vol of gesloten, wat het aanbod beperkt.
De moeilijkheid om grond te vinden belemmert de creatie van nieuwe aangepaste ruimtes.
De acceptatie door de gemeenten blijft beperkt, vaak vanwege vooroordelen of gebrek aan politieke wil.

De opvang van reizigers in de metropool Bordeaux is onderwerp van veel reflectie en evolutie, tussen aanpassingsbehoeften, overheidsbeleid, toegang tot grond en coëxistentie met de lokale bevolking. Terwijl de voorbereiding van een nieuw ontvangstschema gaande is en de situaties van illegale vestigingen de urgentie van de kwestie benadrukken, is het noodzakelijk om de dagelijkse realiteit van deze inwoners en de complexiteit van de systemen die zijn opgezet om aan hun behoeften te voldoen, van dichtbij te bekijken.

Doorgangsgebieden: een onderbenutte capaciteit #

In de metropool Bordeaux voldoet de aanwezigheid van doorgangsgebieden aan een wettelijke verplichting: reizende groepen de mogelijkheid bieden om zich gedurende hun reizen te vestigen, voornamelijk tussen april en oktober. Onlangs heeft de opening van nieuwe voorzieningen in Mérignac en Artigues-près-Bordeaux ervoor gezorgd dat de vereiste quota worden gerespecteerd. Desondanks blijft de bezetting laag, rond de 27% in Artigues in het eerste jaar. Dit fenomeen wordt deels verklaard door de aantrekkingskracht van de kust in de zomer, maar ook door de zoektocht naar dynamische locaties voor seizoenswerk.

Vandaag de dag wordt de relevantie van deze gebieden ter discussie gesteld, vooral gezien de integratieproblemen van deze locaties in de levenspaden van de reizigers. Terugkoppelingen geven aan dat andere, meer duurzame oplossingen de voorkeur zouden moeten krijgen om beter tegemoet te komen aan de verwachtingen en vestigingspaden. Verschillende lokale conflicten illustreren de complexiteit van de acceptatie van deze infrastructuren, zoals blijkt uit verschillende gevallen in de buurt van Toulouse of tussen Aubagne en La Ciotat (gedetailleerd voorbeeld, andere situatie).

Op weg naar diversificatie van woonruimten: gezinsgronden #

Een aanzienlijk deel van de reizigers die in de metropool Bordeaux wonen, zijn echte lokale bewoners, die gekozen hebben voor een specifieke woonvorm en zich duurzaam willen vestigen. Om aan deze wens te voldoen, wordt de creatie van gezinsgronden gezien als een veelbelovende alternatieve oplossing. Deze ruimtes, vergelijkbaar met kleine woonwijken, stellen gezinnen in staat een huis te huren met een zone bestemd voor hun caravan.

Ondanks het bewezen succes van de enige gezinsgrond in Artigues, laat de realisatie van nieuwe ruimtes op zich wachten, door gebrek aan geschikte grond en lokale terughoudendheid. Tussen 2019 en 2024 is er geen nieuwe grond verschenen, terwijl het vorige schema zestig extra plaatsen voorzag. De zoektocht naar particuliere gronden is moeizaam, wat de snelle ontwikkeling van het aanbod beperkt en de mogelijkheden om zich duurzaam in de Bordeaux-wijken te vestigen, belemmert.

Om dit model en de positieve impact op sociale integratie en toegang tot onderwijs beter te begrijpen, is het nuttig om ervaringen elders te observeren, zoals de beroepshervorming rond La Rochelle (illustratie hier).

Permanente ontvangstgebieden: tussen vestiging en verzadiging #

Naast doorgangsgebieden en gezinsgronden hebben permanente ontvangstgebieden de functie om tijdelijke onderdak te bieden. Echter, geconfronteerd met een gebrek aan alternatieven, vestigen veel van deze gezinnen zich er langdurig, een fenomeen dat ‘residentialisatie’ wordt genoemd. Een logische gevolg van het tekort aan gezinsgronden en het gebrek aan mogelijke rotatie.

In de metropool Bordeaux is het aantal beschikbare permanente ontvangstgebieden onvoldoende om aan de vraag te voldoen. Verschillende van hen zijn zelfs gesloten: Gujan-Mestras, Campugnan, Saint-Aubin-de-Blaye, Cavignac en Tauriac. Bovendien zijn er vertragingen in de opening van nieuwe geplande locaties in Pessac en Brazza-Niel, belemmerd door technische moeilijkheden of tegenstand van omwonenden. Deze context vermindert het aanbod aanzienlijk en bevordert ongeoorloofde vestigingen op parkeerplaatsen of braakliggende terreinen, wat problemen van coëxistentie en regelgeving oproept (meer informatie hier).

Een politieke wil in stelling, belemmert door vooroordelen #

De ontwikkeling van de opvang van reizigers in de metropool Bordeaux stuit vaak op de terughoudendheid van politici en het wantrouwen van een deel van de inwoners. De vestiging van nieuwe structuren, of het nu gaat om gebieden of gezinsgronden, roept regelmatig heftige debatten op, aangedreven door stigmatiserende voorstellingen, zoals een nationale bewustwordingscampagne benadrukt (meer weten).

Er is te zien dat de inspanningen voor opvang vaak rusten op dezelfde gemeenten, die meestal meer betrokken zijn bij sociale vraagstukken, terwijl andere liever deze verplichtingen ontlopen met een beroep op technische uitdagingen of grondproblemen. De geografische spreiding van de toekomstige gezinsgronden, gedacht op de schaal van grote sectoren, vergemakkelijkt ook niet de lokale politieke acceptatie, aangezien elke burgemeester de verantwoordelijkheid kan afschuiven naar de aangrenzende gemeente.

Ten slotte blijkt dat, ondanks de bereidheid van sommige actoren, de kwestie van de opvang van reizigers zelden wordt besproken tijdens verkiezingen, slachtoffer van zijn vermeende onpopulariteit bij het electoraat, terwijl hun integratie een uitdaging blijft voor samenleven binnen het metropolitane gebied.